|
Inleiding
Sinds juli 2001 werden we benaderd door koihobbyisten en koihandelaren met de vraag of wij wisten of het Koi Herpes Virus (KHV) in Nederland voorkwam.
Dit konden wij op dat moment noch bevestigen noch ontkennen. Deels omdat we afhankelijk zijn van de monsters die worden ingestuurd en deels omdat we geen specifieke test in huis hadden om het KHV aan te kunnen tonen.
Inmiddels hebben wij en de sector niet stilgezeten en zijn er diverse discussies gaande over hoe het probleem aangepakt moet/kam worden. Daarnaast zijn we druk bezig specifieke testen in huis te halen om het KHV aan te kunnen tonen.
In dit artikel wil ik een en ander uitleggen over herpesvirussen in het algemeen en het KHV in het bijzonder.Daarnaast zal ik de feiten zoals deze tot op heden bekend zijn, betreffende het KHV, op een rij zetten.
Wat is een herpesvirus?
Ten eerste wil ik proberen uit te leggen wat een herpusvirus nu eigenlijk is en wat de specifieke eigenschappen hiervan zijn. Het woord herpes komt van het Griekse werkwoord voor sluipen of kruipen en geeft treffend de verspreiding van de huidwondjes weer. De meeste herpesvirussen veroorzaken dan ook voornamelijk infecties in de huid.
De belangrijkste eigenschap van een herpesvirus is het vermogen om zich in het lichaam (vis, mens, etc ) te verbergen. De virussen verstoppen zich in de zenuwcellen van de gastheer en worden zo onbereikbaar voor het immuunsysteem. Het gevolg is dat de virussen latent in het lichaam aanwezig blijven. Dit houdt in dat de gastheer drager blijft van het virus.
De volgende vraag is wat nu eigenlijk een herpesvirus is. Een herpusvirus is een DNA-virus. De eigenschappen van het virus zijn vertaald n stukjes DNA. Hieromheen zit een zogenaamd kapsel om het virus-DNA te beschermen. Daaromheen zit een zogenaamd tegument.. Dit is een samenstelling van eiwitten die de cellen in de gastheer sterk beïnvloeden. Zo sterk dat de cellen van de gastheer hun eigenlijke functie niet meer uitoefenen en het virus zich ongestoord kan vermeerderen.De buitenste laag van het virus is een envelop met eiwitten, deze laag zorgt ervoor dat het virus gemakkelijk in de cellen van de gastheer wordt opgenomen.
Om een en ander te verduidelijken zal ik een aantal voorbeelden van herpesvirussen geven. Voorbeelden waarvan de meeste mensen in eerste instantie zullen zeggen dat het hen niets zegt, totdat de vertaling erbij komt dan wordt een en ander duidelijker. Voorbeelden van herpesvirussen bij mensen zijn onder andere : Herpes Simplex Virus, Viracella zostervirus en het Epstein-Barrvirus.
Op het eerste gezicht zijn het niets zeggende virussen. De vertaling is als volgt : Het Herpes Simplex Virus veroorzaakt wat we in de volksmond de koortslip noemen, het Viracella Zostervirus veroorzaakt waterpokken en het Epstein-Barrvirus veroorzaakt de ziekte van Pfeiffer, herkenbare herpesvirussen.
Enkele voorbeelden bij vissen zijn o.a : karperpollen (Carp Herpes Virus), Channel Catfish Virus (CCV), Herpes Virus Anguillae (HVA) en het Koi Herpes Virus.Deze voorbeelden zijn bewust weergegeven omdat er nog steeds mensen zijn die denken dat Herpes een bacterie is.
Wat is bekend over het KHV ?
Volgens artikelen die zijn verschenen blijkt dat de eerste specifieke melding afkomstig was uit Duitsland in 1997. Daar werden uitbraken gemeld bij zowel kwekers als particulieren. De eerste ‘grote’ uitbraak vond plaats in Israël in mei 1998. Deze vond plaats bij de firma Magnoy (zie webpagina). Sindsdien werden er uitbraken gemeld vanuit de UK, USA, Zuid-Afrika, België en Nederland. Recentelijk ook vanuit Maleisië en Japan, maar gegevens hierover zijn nauwelijks bekend. Men heeft op een laboratorium bepaald da de virusisolaten, afkomstig uit zowel Duitsland, USA en Israël, identiek waren en dat de uitbraken dus werden veroorzaakt door hetzelfde type virus. Vermoedelijk zijn de isolaten uit andere landen waar KHV is aangetroffen van dezelfde oorsprong.
De eigenschappen van het KHV zoals deze tot op heden bekend zijn, zijn als volgt: De optimale temperatuur waarbij het virus actief is ligt tussen de 17 en 28 graden. Over het algemeen vindt een uitbraak plaats tussen enkele dagen en enkele weken nadat het virus in een vijver, bak of bassin is geïntroduceerd. De sterfte als gevolg van een uitbraak kan oplopen tot 100%. Het KHV is soort specifiek, net als alle andere herpesvirussen. De vissen die gevoelig zijn voor KHV zijn de koi-karper en de gewone karper, waarbij de gewone karper nog gevoeliger lijkt dan de koi-karper. Onder onze koi-karpers is de “ghost”-koi nog het meest gevoelig t.o.v de andere variëteiten. Vissen die niet gevoelig zijn voor het KHV zijn o.a. de goudvis, de graskarper, de goudwinde en de steur. Allen vissen die vaak bij koi-karpers in de vijver worden gehouden.
Het KHV is stressafhankelijk, d.w.z dat het alleen toeslaat op het moment dat een vis verzwakt is door wat voor vorm van stress dan ook. Dit noemen we dan ook een secundair pathogeen. De meest voorkomende stressfactor waarbij KHV kan uitbreken zijn met name het verplaatsen van een vis van het ene verblijf naar het andere of de introductie van een vis in een bestaande populatie vissen. De meest voorkomende uitbraken vinden plaats doordat een vis met KHV in een vijver cq. Bassin wordt geplaatst met vissen die nog nooit in aanraking zijn geweest met het KHV. Het gevolg is dat de rust is verstoord doordat de nieuwe vis in de groep wordt geplaatst. Dit ervaren de vissen als stress, met als gevolg dat de weerstand tijdelijk door de stress afneemt. Het virus krijgt vervolgens vrij spel waardoor de vissen ziek worden en vervolgens doodgaan.
De symptomen zoals deze bij een KHV-uitbraak zijn waar te nemen zijn er teveel om op te noemen, bv;
Kieuwverkleuring.
Kieuwnecrose.
Ingevallen ogen.
Bleke plekken op de huid.
Overmatige slijmproductie op de huid en kieuwen.
Huidlaesies.
Organen vertonen vaak weinig symptomen.
Schrikachtig gedrag etc.
Vermagering/niet meer eten.
Luchthappen.
Disoriëntatie.
Ruwe huid.
Slijmhuid laat los.
Etc.
Dit zijn de meest voorkomende symptomen. In werkelijkheid zullen er ongetwijfeld nog meerdere symptomen zijn. Echter wanneer het KHV actief is zal het ziekte verloop vrij snel verlopen. Alle ;
Leeftijden van karpers zijn gevoelig voor KHV, maar in de praktijk zijn de grotere karpers gevoeliger dan de jongere karpers. Een verklaring hiervoor kan zijn dat de ontwikkeling van de jongere vissen nog in volle gang is en ze zich daardoor makkelijker kunnen aanpassen in tegenstelling tot de grotere karpers die al min of min klaar zijn met ontwikkelen. Bij mensen is dit ook het geval. Wanneer oudere een kinderziekte krijgen dan hebben zij er vaak meer last van dan kinderen die dezelfde ziekte krijgen.
Diagnose.
Er zijn een aantal mogelijkheden om het KHV aan te kunnen tonen.
Dit zijn :
· Viruskweek op Koi-Fin (KF-1) cellijn.
· Elektronen microscoop.
· PCR-test (Polymerase Chain Reaction.
· De celkweek is de meest betrouwbare methode. Echter ook de minst snelle. Het voordeel hiervan is dat het actieve virus wordt aangetoond. Het nadeel is dat het enkele weken in beslag neemt. Met de viruskweekmethode wordt het virus gekweekt op een laagje cellen die gevoelig zijn voor KHV. Indien het virus in een monster aanwezig is zullen de cellen kapot gaan. Indien er in een monster geen KHV aanwezig is zullen de cellen intact blijven en geen afwijkingen vertonen.
Met de elektronenmicroscoop kan een herpes virus worden aangetoond. Echter er moeten voldoende deeltjes aanwezig zin om het virus te kunnen detecteren. Meestal wordt een virus dat is geïsoleerd op cellen bevestigd met de elektronenmicroscoop.
De PCR-test is de snelste test. Deze test wordt al routinematig uitgevoerd in Duitsland, USA en in Engeland. Binnen een dag is het resultaat bekend. Met een PCR=test kan je het DNA van het virus aantonen. De voordelen zijn dat het resultaat snel bekend is en dat kleine hoeveelheden kunnen worden aangetoond. Om er zeker van te zijn dat actief virus in de vissen aanwezig is zal altijd virusisolatie moeten worden uitgevoerd ter bevestiging.
Maatregelen.
Op dit moment zijn er geen medicijnen beschikbaar tegen het KHV. Het is sowieso erg lastig om tegen een virus medicijnen te ontwikkelen. Op dit moment is er slecht één methode die resultaat kan bieden. Dit is de temperatuur gedurende een dag op 30 – 32 graden brengen en vervolgens langzaam laten afkoelen naar normale temperatuur. Het herstel kan zeer snel plaats vinden. De ervaring leert dat vissen binnen 24 uur volledig symptoom vrij kunnen zijn. Wat er dan gebeurd is dat het virus niet meer optimaal kan functioneren doordat de temperatuur te hoog is. Door de hoge temperaturen is het afweer systeem van de vis erg actief, met als gevolg dat de vis weerstand opbouwt tegen het virus. De hogere temperatuur doodt het virus niet, de vissen blijven dus drager van het virus.
Daarbij is van belang om stress zoveel mogelijk te voorkomen anders kan het virus alsnog zijn vernietigende werk doen. Preventie. Een alternatieve methode die kan worden toegepast om grote uitbraken te voorkomen is het volgende; De nieuw aangekocht vis wordt (uiteraard) in quarantaine gezet. Om bij wijze van test te bepalen of een vis drager is van het KHV kan men een vis uit een al bestaande vijver of bazin samen met de nieuwe vis in de quarantaine bak zetten. Wanneer de vis uit de vijver verschijnselen van een KHV-besmetting vertoond blijft het verlies beperkt tot 1 vis en wordt het probleem niet over de gehele vijver verspreid. De methode lijkt misschien bizar ,maar kan erger voorkomen. Verder kunnen eventuele besmettingen worden beperkt door integrale ketenkwaliteit. Dit houdt in dat men bij zo min mogelijk handelaren vis aanschat, bij voorkeur slechts één handelaar die zich laat certificeren voor KHV. Indien men een uitbraak heeft ga dan niet met de zieke vis slepen, maar laat een expert naar u toe komen. Met het slepen van de zieke vis wordt het probleem alleen maar erger. Daarnaast bestaat de kans dat je het virus alleen maar verspreid en daar zullen andere koiliefhebbers niet blij mee zijn.
Laatste ontwikkelingen. Gezien het feit dat het probleem KHV in Nederland behoorlijke vormen lijkt aan te nemen, gebaseerd op zowel telefonische berichtgeving als berichten welke via Internet zijn waar te nemen, blijkt het noodzakelijk om verder onderzoek te verrichten. Naast dat wij als vraagbaak kunnen fungeren is ook een start gemaakt met het opzetten van zowel een nationaal als een internationaal netwerk. Dit is om zoveel mogelijk kennis te bundelen en elkaar op de hoogte te houden van de stand van zaken. Het is dan ook van belang om mogelijke uitbraken te melden bij uw vereniging, bij ons of een ander expert op dat gebied.
Zoals eerder vermeld zijn we bezig met het binnenhalen van diverse mogelijkheden om het KHV aan te kunnen tonen. Zowel de beschrijving van de PCR-test als de KF-1 cellen om het virus te kunnen isoleren zijn aangevraagd en inmiddels hebben wij de toezegging dat een en ander onze kant op komt.
In Duitsland is de PCR-test operationeel. Hier zijn inmiddels diverse monsters van Nederlandse koikarpers getest.
Mijn inziens is het van belang om erachter te komen wat de omvang van het probleem nu werkelijk is. Ik denk dat de verenigingen hiervoor een goed meldpunt zijn. Mijn oproep is dan ook om als men denkt te maken te hebben met het KHV of ermee in aanraking is geweest, dit aan de vereniging te melden. Als dit een probleem is kan het altijd ook bij ons worden gemeld.
Ik hoop dat een en ander duidelijk is geworden. Mochten er nog vragen zijn dan kunt u altijd contact opnemen met het bestuur van uw vereniging of met mij.
E-mail p.w.vantulden@id.wag.ur.nl
Geschreven door en geplaatst met toestemming van ;
Ing.P.W.van Tulden
Visziektenlaboratorium ID-Lelystad
(Divisie Wettelijke en Dienstverlenende Taken, WDT)
|